17 maja 2024 roku mija termin obowiązkowego dostosowania stanowisk pracy wyposażonych w monitory ekranowe do minimalnych wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii.

Kogo dotyczy ta zmiana?

Rozporządzenie dotyczy wszystkich pracowników, zatrudnionych przez pracodawcę, w tym praktykantów i stażystów, użytkujących w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy.

Co jest, a co nie jest monitorem ekranowym?

Monitor ekranowy to urządzenie do wyświetlania informacji w trybie alfanumerycznym lub graficznym, niezależnie od metody uzyskiwania obrazu, np.:

1. Monitor komputerowy
2. Projektor
3. Wyświetlacz e-papieru
4. Smartfon
5. Tablet

Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do:

1. Kabin kierowców oraz kabin sterowniczych maszyn i pojazdów,
2. Systemów komputerowych na pokładach środków transportu,
3. Systemów komputerowych przeznaczonych głównie do użytku publicznego,
4. Systemów przenośnych nieprzeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy,
5. Kalkulatorów, kas rejestrujących i innych urządzeń z małymi ekranami do prezentacji danych lub wyników pomiarów,
6. Maszyn do pisania z wyświetlaczem ekranowym.

Przepisy dotyczące monitorów ekranowych obowiązują w niezmienionym kształcie od ponad 20 lat. Jak wiadomo, w tym czasie, nastąpił dość dynamiczny rozwój technologiczny, a monitory ekranowe stały się niemal podstawowym narzędziem pracy w wielu branżach. Odpowiedzią na obecną sytuację są przepisy rozporządzenia zmieniającego obecne rozporządzenie z 1998 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.

Sprawdź, jakie zmiany wprowadza ROZPORZĄDZENIE MINISTRA RODZINY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 18 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.

Na podstawie art. 237¹⁵ § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465)

1. Definicja stanowiska pracy

Pod nową definicją stanowiska pracy należy rozumieć przestrzeń wraz z:

• wyposażeniem podstawowym, w tym monitorem ekranowym, klawiaturą, myszą lub innymi urządzeniami wejściowymi, oprogramowaniem z interfejsem dla użytkownika,
• krzesłem i stołem lub powierzchnią roboczą,
• opcjonalnym wyposażeniem dodatkowym, w tym stacją dysków, drukarką, skanerem, uchwytem na dokumenty, podnóżkiem.

2. Szkła kontaktowe

Do tej pory pracodawca był obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym na stanowiskach z monitorami ekranowymi okulary korygujące wzrok. Nowym rozwiązaniem jest obowiązek zapewnienia pracownikom okularów korygujących wzrok lub szkieł kontaktowych – zgodnie z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

3. Ergonomia systemów przenośnych

W przypadku stosowania takich systemów – w szczególności laptopów, stanowisko pracy powinno być wyposażone w monitor stacjonarny lub podstawkę zapewniającą ustawienie ekranu tak, aby jego górna krawędź znajdowała się na wysokości oczu, oraz w dodatkową klawiaturę i mysz.

4. Zmodyfikowana ergonomia monitora ekranowego

Pojawiły się nowe wymagania, które powinien spełnić monitor ekranowy:

• znaki na ekranie powinny być wyraźne i czytelne,
• obraz na ekranie powinien być stabilny, bez migotania lub innych form niestabilności,
• jaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do regulowania w zależności od warunków oświetlenia stanowiska pracy,
• regulacje ustawienia monitora powinny umożliwiać pochylenie ekranu.

Nowe przepisy wymagają, aby ustawienie monitora oraz innych elementów wyposażenia nie wymuszało niewygodnych ruchów głowy i szyi. Nowe przepisy znoszą ponadto wymóg w zakresie pokrycia ekranu warstwą antyodbiciową lub wyposażenia go w odpowiedni filtr.

5. Klawiatura

Rozporządzenie zmieniające wprowadza uproszczenia względem klawiatur komputerowych, które mogą być wykorzystywane w procesach pracy, przy zachowaniu wymogu w zakresie odrębności klawiatury jako urządzenia:

• konstrukcja klawiatury powinna umożliwiać użytkownikowi przyjęcie pozycji, która nie powodowałaby zmęczenia mięśni kończyn górnych podczas pracy,
• powierzchnia klawiatury powinna być matowa, a znaki na klawiaturze powinny być kontrastowe i czytelne.

6. Stół

Konstrukcja stołu powinna umożliwiać ergonomiczne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy, w tym zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora ekranowego i klawiatury, w szczególności powinna zapewniać:

• wystarczającą powierzchnię, gwarantującą łatwe posługiwanie się elementami wyposażenia stanowiska pracy i wykonywanie czynności związanych z pracą,
• ustawienie klawiatury z zachowaniem takiej odległości od przedniej krawędzi stołu, która umożliwia podparcie dla rąk i przedramion z zachowaniem co najmniej kąta prostego między ramieniem i przedramieniem,
• ustawienie elementów wyposażenia w odpowiedniej odległości od pracownika, bez konieczności przyjmowania wymuszonych pozycji.

Obowiązujące przez wiele lat przepisy rekomendowały barwę jasną stołu. Rozporządzenie zmieniające nie odnosi się już do barwy – cały czas jednak zachowano zasadę, zgodnie z którą powierzchnia blatu stołu powinna być matowa. Ponadto pracownik powinien mieć zapewnioną odpowiednią przestrzeń do umieszczenia nóg pod blatem stołu oraz do przyjęcia wygodnej pozycji i możliwości jej zmiany podczas pracy.

7. Krzesło

Krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska pracy powinno posiadać:

• dostateczną stabilność przez wyposażenie go w podstawę co najmniej pięciopodporową z kółkami jezdnymi,
• regulację wysokości siedziska, regulację wysokości oparcia odcinka lędźwiowego kręgosłupa, regulację kąta pochylenia oparcia oraz odpowiednie wymiary oparcia i siedziska, zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów,
• wyprofilowanie siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygięcia kręgosłupa i ud,
• możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360°,
• regulowane podłokietniki.

Mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia oparcia powinny być łatwo dostępne i proste w obsłudze oraz tak usytuowane, aby regulację można było wykonywać w pozycji siedzącej.

8. Podnóżek

Przepisy rozporządzenia zmieniającego przewidują, że na życzenie pracownika stanowisko pracy należy wyposażyć w podnóżek. Nowe wymagania w zakresie ergonomii nie przewidują zarówno regulacji podnóżka, w tym w zakresie jego wysokości. Zrezygnowano również z wymogów dotyczących nieśliskiej powierzchni podnóżka, jak również kwestii jego
nie przesuwania po podłodze podczas używania.

9. Stanowisko pracy

Stanowisko pracy powinno być tak zaprojektowane, aby pracownik miał zapewnioną dostateczną przestrzeń pracy, pozwalającą na umieszczenie wszystkich elementów obsługiwanych ręcznie w zasięgu kończyn górnych. Stanowisko pracy powinno być tak usytuowane w pomieszczeniu, aby pracownik miał do niego swobodny dostęp.

10. Inne zmiany

Nowe przepisy nie odwołują się do pozostałych dotychczasowych parametrów stanowiska komputerowego w zakresie odległości między monitorami ekranowymi, jak również odległości między pracownikiem i tyłem sąsiedniego monitora.

Rozporządzenie zmieniające wyeliminowało w zakresie wymogów minimalnych zakaz dokonywania kontroli jakościowej i ilościowej pracy bez wiedzy pracownika, jak również stosowanie zasad ergonomii przy tworzeniu oprogramowania i przetwarzaniu danych. Wyeliminowany został również wymóg zapewnienia wilgotności względnej powietrza w pomieszczeniach przeznaczonych do pracy z monitorami ekranowymi na poziomie poniżej 40%.

Sprawdź podsumowanie najważniejszych zmian w formie prezentacji:

Wszystkie stanowiska pracy, które zostały utworzone przed 17.11.2023 obowiązkowo do 17.05.2024 powinny zostać dostosowane do nowych przepisów. Stanowiska, które zostały utworzone później, od samego początku muszą spełniać wymogi zawarte w rozporządzeniu z uwzględnieniem przepisów zmieniających.

Kwestia dostosowania stanowisk pracy w przyszłości będzie z pewnością kontrolowana przez inspektorów pracy – w ramach kompetencji kontrolnych i nadzorczych wynikających z ustawy o PIP.

Dostosowanie stanowisk pracy powinno wymagać współdziałania zarówno pracodawcy, jak i służby bhp lub osoby wykonującej zadania tej służby, społecznej inspekcji pracy – jeżeli taka w zakładzie funkcjonuje, jak również lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną na pracownikami.

Jeśli potrzebujesz wsparcia w temacie dostosowania stanowisk pracy do nowych wymagań bhp – zapraszamy do kontaktu!