W każdej firmie produkcyjnej występują maszyny, urządzenia lub inny sprzęt wykorzystywany do pracy. Dziś w telegraficznym skrócie przybliżmy podstawowe obowiązki związane z użytkowaniem maszyn w firmie.

Instrukcja obsługi to podstawa

Ileż to razy na audytach bhp w firmach okazywało się, że kierownicy lub właściciele firm ze szczerością informowali, że nie posiadają do maszyn żadnej dokumentacji. Taka sytuacja dotyczy w dużej mierze starych maszyn kupionych z „drugiej ręki” za okazyjną cenę. Niestety z punktu widzenia obowiązujących przepisów brak instrukcji obsługi jest niedopuszczalny.

Jako pracodawcy mamy obowiązek zapoznać pracowników z obsługą maszyny i nie chodzi tylko o słowny instruktaż. Musimy zapewnić pisemną instrukcję. Jeśli jej nie mamy, to musimy postarać się zdobyć ją od producenta maszyny lub jego przedstawiciela. Jednak ta ścieżka często jest trudna do przejścia, w sytuacji gdy producent już nie istnieje lub pochodzi z dalekiego wschodu. Wtedy jedyną opcją jest zlecenie opracowania instrukcji specjalistycznej firmie lub stworzenie instrukcji we własnym zakresie.

Porządny instruktaż stanowiskowy

Gdy kupujemy nową maszynę często jest to połączone z usługą jej instalacji i przeszkoleniem operatorów przez serwisantów producenta. I takie rozwiązanie jest niezłe i fachowe. Zwróćmy uwagę, żeby brygadziści lub liderzy, którzy później będą odpowiedzialni za wdrożenie nowych operatorów zawsze brali udział w tego typu szkoleniach.

Jeśli kupujemy maszynę używaną nie będziemy mieli takiego komfortu jak przy nowym sprzęcie. Warto, żeby grupa przyszłych operatorów uczyła się obsługi pod okiem doświadczonego brygadzisty, który wcześniej dokładnie poznał obsługę maszyny i zasady jej działania.

Instruktaż powinien być prowadzony zgodnie z przygotowanym wcześniej programem, tak żeby nie zapomnieć o żadnych istotnych kwestiach, np. związanych ze stosowanymi zabezpieczeniami.

Odbiór maszyny po zainstalowaniu

Zanim maszynę udostępnimy pracownikom do pracy należy wykonać szereg czynności sprawdzających. Celem takiego działania jest upewnienie się, że maszyna będzie bezpieczna dla operatorów.

Należy sprawdzić, czy maszyna spełnia odpowiednie wymagania w zakresie bhp. W takim procesie dopuszczenia maszyny powinny uczestniczyć odpowiednie osoby w zależności od rodzaju maszyny. Może to być mechanik, który sprawdzi maszynę pod kątem mechanicznym. Może to być też elektryk, który oceni kwestie elektryczne. W takim zespole odbierającym maszynę powinien pojawić się także behapowiec, który sprawdzi maszynę w zakresie wymagań bhp.

Jeśli zespół odbierający maszynę będzie miał uwagi, należy je wdrożyć w życie. Dopiero po usunięciu wskazanych nieprawidłowości maszyna będzie gotowa do przekazania do eksploatacji.

Potwierdzeniem odbioru maszyny powinien być odpowiedni dokument – protokół dopuszczający maszynę do pracy. Dopiero od tego momentu operatorzy mogą rozpocząć normalne użytkowanie maszyny.

W razie poważnego wypadku na maszynie, która nie spełniała wymagań bhp i nie była formalnie dopuszczona do pracy możesz mieć poważne problemy z organami kontroli nad warunkami pracy, np. PIP lub nawet do twoich drzwi może zapukać prokurator z konkretnymi zarzutami.

Instrukcja bhp

Poza instrukcją obsługi maszyny koniecznie należy opracować instrukcję bezpiecznej pracy dla maszyny lub całego stanowiska.

I tu przestrzegam przed kupowaniem gotowych instrukcji. Instrukcje takie rzadko są dostosowane do naszej maszyny, stanowiska i firmy.

Poza tym mogą zawierać „dziwne” zapisy, np. nakazujące operatorom używać nadmiarowych zabezpieczeń lub odwrotnie – nie będą zawierać zapisów, które powinny się w niej znaleźć. Krótko mówiąc przez takie „uniwersalne” instrukcje możemy sami siebie wpuścić w przysłowiowe maliny.

Jak w takim razie ten temat rozwiązać? Warto stworzyć instrukcję wewnętrznie w firmie lub zlecić to zadanie zewnętrznemu specjaliście ds. bhp. W procesie pisania instrukcji dobrze, jeśli zaangażowane będą osoby posiadające wiedzę na temat maszyny, np. brygadziści, elektryk lub inni pracownicy utrzymania ruchu. Ważne mogą być też uwagi samych operatorów maszyn. Opinię na temat treści instrukcji powinien wydać też pracownik służby bhp.

Taki proces tworzenia instrukcji będzie na pewno nieco dłuższy niż kupno „gotowca”, ale gwarantuje nam, że stworzymy dokument dopasowany do naszej firmy, do naszych warunków pracy i bez niepotrzebnych zapisów.

Oczywiście musimy też zadbać, aby pracownicy mieli dostęp do instrukcji oraz byli z nią zapoznani i świadomi poszczególnych zapisów.

Konserwacja, przeglądy i naprawy

Rzecz niby oczywista, ale i tak jeszcze w wielu firmach można spotkać się z sytuacją, że porządny przegląd i konserwację maszyny robi się dopiero w sytuacji niespodziewanej awarii. Wtedy w trybie nagłym wzywa się serwis, żeby zidentyfikował źródło problemu. Tymczasem w wielu przypadkach, gdyby zaplanować okresowe przeglądy czy serwisy, można by było uniknąć niejednokrotnie długich przestojów maszyny spowodowanych nagłą awarią.

Tak jak pilnujemy corocznej wymiany oleju w swoim samochodzie lub okresowych serwisów, tak samo musimy traktować maszyny w firmie.

Producenci w instrukcji obsługi zazwyczaj jasno wskazują jakie czynności konserwacyjno-serwisowe należy wykonać i w jakich terminach. Warto się tym sugerować i sumiennie tego przestrzegać. Dzięki temu maszyny będą nam służyć dłużej i mniej awaryjnie. Mimo, że regularny serwis kosztuje, to i tak może się okazać, że koszty przestoju w razie awarii mogą być dużo wyższe. Dlatego tego typu wydatki warto potraktować jako inwestycja, a nie jako koszt. Szczególnie jeśli dotyczą ważnych urządzeń czy maszyn, których wyłączenie z pracy na dzień czy dwa generowałoby kolosalne koszty dla biznesu.